Istorija Mataruške Banje pre Prvog svetskog rata

Nakon velike poplave juna 1897. godine, u ovom kraju zapamćene kao „trojičke poplave” 1898. godine, usled velikih padavina te godine dolazi do izlivanja Ibra pri čemu ova reka menja tok i prokopava potpuno novo korito. Nakon povlačenja vode upravo na mestu novog, privremenog korita pojavljuje se topla voda koja miriše na sumpor. Milomir Vesnić, opštinski radnik, prvi u ovome vidi potencijal za razvoj banjskog lečenja. Na inicijativu sreskog lekara, dr Antića, voda je upućena na analizu Hemijskom institutu u Beogradu. Rezultati obavljenih analiza pokazuju da su glavni sastojci vode sumpor-vodinik i natrijum-bikarbonat i da ona s toga može biti korišćena u lečenju reumatskih oboljenja.
Nakon tog saznanja odmah počinje i eksploatacija lekovite vode u medicinske svrhe, u početku u nešto manjem obimu i sa skromnijom infrastrukturom. Izvestan broj trgovaca i tadašnji prota kraljevački Savatije Božić osnovali su 1900. godine Akcionarsko društvo Mataruška banja. Prvobitni izgled banjskog lečilišta iz današnjeg ugla posmatranja bio je veoma primitivan. Naime, prostor u kome se pojavila topla voda proširen je i ograđen koljem i prućem. Nakon toga se izgrađuju dva kupatila (muško i žensko), gradi se hotel i postavlja se skela koja će prevoziti posetioce preko Ibra. Formira se društvo za razvoj Mataruške Banje i 13. jul 1899. se može smatrati za početak banjskog lečenja.

Mataruška Banja između dva svetska rata

Uoči Prvog svetskog rata sagrađena je električna centrala na ćumur, koja je služila za pumpanje sumporovite vode i obezbeđivanje osvetljenja Banji, za vreme sezone. Posle Prvog svetskog rata naglo se uvećava broj bolesnika koji dolaze u Matarušku Banju, zbog čega je 1924. godine podignuto i novo kupatilo sa 38 betonskih kada obloženih keramičkim pločicama.
Period izmedju dva svetska rata je vreme naglog razvoja banje, Izgrađeno je dvadesetak vila i kupatilo , novi bunar nabavljen je benzinski motor za pumpanje sumporovite vode da bi se povećala količina mineralne vode, usvojen je prvi regulacioni plan, uređena obala Ibra i drugo. Izgrađen je hotela “Žiča” najlepši objekat tog vremena (hotel je projektovao poznati arhitekta Milan Zloković, profesor Arhitektonskog fakulteta u Beogradu).
(1931-1932) Mataruška Banja ulazi u red modernih evropskih banja. Poseta banji i dalje raste,tako da je 1938. godine bilo skoro sedam hiljada posetilaca. Iste godine podignuta je zgrada sa funkcijom da u njoj lekar pregleda bolesnike koji su dolazili na lečenje.

Mataruška Banja posle Drugog svetskog rata

Mataruška Banja je prešla pod državnu odnosno društvenu upravu i vlasništvo 1945.godine. narednih godina zbog pojačanog korišćenja preduzeta su istraživanja novih izvora. Dubokim bušenjem dobijena je toplija voda u neograničenim količinama. Tek 1946. godine Mataruška banja dobija permanentno napajanje električnom energijom.
Od otvaranja zimskog kupatila sa kadama, januara 1951.godine u vili “Kraljevo”, banjska sezona produžena je na čitavu godinu. U istoj zgradi smeštena je i čajna kuhinja sa trpezarijom, pored već postojećih soba za bolesnike, kao i laboratorija. Dve godine kasnije preko reke Ibar izgrađen je viseći most, koji postaje simbol Banje. Dobri rezultati u lečenju postraumatskih stanja, reumatskih oboljenja i steriliteta preporučili su osnivanje specijalizovanih celina.
Godine 1961. ova vila postaje stacionar i centar za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju reumatoloških i ginekoloških oboljenja „Braća Maričić”. Reumatološko ginekološki stacionar otvoren je 1963., a 1974.još jedno kupatlo. Uz postojaću vilu „Ibar” izgrađen je 1960. godine terapijski blok (bazen, prostor sa kadama, sala za kineziterapiju, elektroterpiju, rendgen kabinet). Taj objekat 1961. godine postaje Stacionar II Centra za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju. To je značilo ne samo rad preko čitave godine u jednom objektu, već i podizanje kvaliteta medicinske rehabilitacije proširenjem terapijskih i dijagnostičkih metoda i povećanjem broja stručnog osoblja. Novi objekat od 3000 m2 za smeštaj, dijagnostiku, lečenje i rehabilitaciju reumatskih bolesnika izgrađen je 1977. godine.

Osnivanje Specijalne bolnice za rehabilitaciju „Agens”

Centar za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju „Braća Maričić” menja naziv 1. 1. 1992. godine u Zavod za specijalizovanu rehabilitaciju „Agens”. Kao takav ostaje sve do 16. 6. 2006. godine, kada je doneta odluka Vlade o osnivanju Specijalne bolnice za rehabilitaciju „Agens”. Pod tim nazivom, avgusta 2007. godine, registrovana je u Privrednom sudu.
Otvaranjem hotela “ Termal” dobijen je savremeni smeštaj. Uz ovaj hotel, izgledu i prepoznatljivosti banje daju pečat viseći most preko Ibra, Fontana sa figurom žene, uredjeni kej i sculpture u parku. Devedesetih godina prošlog veka osnovano je društveno preduzeće “Mataruška i Bogutovačka Banja” koje je godišnje primalo oko 30 000 posetilaca na lečenje, oporavak, odmor, rekreaciju, seminare, sportske pripreme,izlete i zabavu.

Lekari kroz istoriju Mataruške Banje

Prvi lekar koji je povremeno preko sedmice dolazio u Banju radi pregleda bolesnika bio je dr Dimitrije Antić. Nakon njegovog odlaska u Kragujevac taj posao je obavljao dr Biderani. Posle Prvog svetskog rata tu je radio, a preko leta i stanovao, dr Jevrem Nedeljković, kasnije profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu. Posle njega je došao dr Rade Blagojević, a potom dr Andrija Volčkov, dr Rogić, dr Milosav Obradović, dr Miloš Božić. Nekoliko godina pred početak Drugog svetskog rata svakodnevno je iz Kraljeva dolazila dr Mileva Karajović, koju su Nemci streljali u jesen 1941. Svi ovi lekari radili su samo sezonski. Od 1932. sve do 1969. godine prvi i jedini stalni lekar u Banji bio je dr Dragutin Gvozdenović, specijalista balneologije i klimatologije.